Dagelijks archief: september 5, 2011

Wat confituur, een stukje lamsbout en een glaasje wijn: de poëtica van Robert Desnos

Op zijn blog wijdt Johan Velter een innemend stukje aan de Franse dichter Robert Desnos. Deze Franse surrealist overleefde de concentratiekampen niet. Bekend van Desnos zijn onder anderen Chantefables et chantefleurs, korte gedichtjes over bloemen en dieren die tijdense een bepaalde periode in het onderwijs werden gebruikt.  Velter raakt hier de kern van Desnos’ poetica:

“De poëzie van Desnos is bijna nooit hoogdravend, slachtoffer van een systeem of drammerig. Hij is immers slechts korte tijd een ‘echte’ surrealist geworden. We noemen zijn poëzie vriendelijk, humaan, huiselijk. Wat vraagt hij van de poëzie?: ‘Poème? Je vous demande un peu de confiture, / Encore un peu de gigot, / Encore un petit verre de vin / Pour nous mettre en train/ […]’, om te besluiten met ‘Je vous [d.i. poème] demande un peu d’or pour être heureux avec celle que j’aime.’ (Comme, uit ‘Les sans cou’).”

Lees de beschouwing van Johan Velter.
Bekijk ook de film die Man Ray maakte nav een gedicht van Desnos: via deze link.
De officiële website van Robert Desnos.

Het 9/11-thema in Nederland: Rob Schouten + Hugo Bousset maken de literaire balans

“Tien jaar na elf september 2001 is het allang een volvet cliché om te beweren dat de wereld na die datum definitief veranderd is. Dat ze haar onschuld heeft verloren en dat de dingen op scherp zijn gesteld. Maar heeft 9/11 daarmee ook een zichtbaar spoor in onze literatuur achtergelaten?
Het antwoord moet op het eerste gezicht nee luiden. Niemand schreef bij ons een maatgevende 9/11-roman en grote auteurs leken het onderwerp zelfs nadrukkelijk te mijden.”

“Vlak na 9/11 bundelden nogal wat critici hun recensies en essays, Arjan Peters in 2002, Jeroen Vullings in 2003, Hans Goedkoop in 2004; het begrip 9/11 valt niet één keer in hun boeken. Dat doet het wel in Thomas Vaessens studie ‘De revanche van de roman’, ondertitel ‘Literatuur, autoriteit en engagement’, dat zelfs helemaal opgebouwd lijkt rond het thema.
Maar Vaessens gebruikt 9/11 vooral om te laten zien dat het gedaan is met het postmoderne relativisme van ‘anything goes’; 9/11-romans zelf komen er niet echt in ter sprake. ”

Rob Schoutens speurtocht naar Nederlandse auteurs die de aanslagen van 11 september in hun werk hebben behandeld levert geen spectaculair lange lijst op. Maar misschien openbaart  het engagement van de Nederlandse auteur zich op een andere manier…  Lees het essay van Schouten op Trouw.

Update:

Steven Van Ammel wijst me, via facebook, op dit onlangs verschenen boek: Vurige tongen. Essays over romans na 11 september (Meulenhoff), de nieuwe essaybundel van Hugo Bousset. Daarin onderzoekt Bousset aan de hand van casestudy’s, ik citeer: “of de aanslagen van 11 september 2001 een paradigmawissel in de romanliteratuur uit binnen- en buitenland mede hebben veroorzaakt. Maken we het einde van het vrolijke postmodernisme mee, het vrijblijvend spelen in het labyrint, de ironische distantie? Is het niet meer zo dat ‘anything goes’? Is er meer wereld, meer engagement in de roman van de eenentwintigste eeuw?”
Bovendien stelt Bousset in zijn essaybundel de vraag en ik citeer opnieuw: “welke auteurs uit de ‘Vlaamse golf’ stand zullen houden en heeft hij aandacht voor typisch Nederlandse romanthema’s ─ die hij echter ook in het buitenland ontwaart ─ zoals het verstikkende dorpsleven, de hypocriete seks en de gestrenge vaders: Marjolijn Februari, Esther Freud, Ian McEwan, Marc Reugebrink, Huub Beurskens en W.G. Sebald. ”
De essaybundel wordt woensdag 7 september in Passa Porta voorgesteld. Meer info.

Foto: Op 11 september 2001 waren en veel fotografen in New York vanwege de U.S. Open en de  NY Fashion Week. Twee legenden van de fotografie, Steve McCurry and James Nachtwey waren er toevallig ook. Nachtwey nam voor Time Magazine een van de krachtigste beelden. Meer foto-materiaal op het fantastische  fotoblog Iconic Photo’s + het vervolg via deze link.

Afghaanse ‘Idols’ zwengelt traditionele poëzie aan

Cynthia Schneider,voormalig Amerikaanse ambassadeur in Nederland (1998-2001) en hoogleraar in culturele diplomatie:

“Je zou denken dat ‘Idols’ leidt tot enige veramerikanisering. Maar eigenlijk gebeurt het tegenovergestelde. Door dit aantrekkelijke format te gebruiken voor traditionele, lokale cultuur ontstaat er langs de Perzische Golf een hernieuwde interesse in Nabati-poëzie en traditionele kleding, dans en muziek. In Afghanistan, waar de taliban jarenlang muziek hadden verboden, wordt de traditionele muziek opnieuw geïntroduceerd. Ze zingen er geen popmuziek, maar Afghaanse muziek. En ze hebben ook geleerd hoe ze gracieus kunnen verliezen, zonder wraak te nemen op de winnaar. Dat is niet niks.

Het ‘Idols’-format is in Afghanistan, ook toegepast in een ander programma, ‘De kandidaat’. Daarin presenteren mensen beleidspunten waarop kan worden gestemd. Veel deelnemers zijn te jong om president te worden. Maar door hun kwesties naar voren te brengen beïnvloeden ze de verkiezingen. Ongezien door ons, blijkt reality-tv dus de realiteit te beïnvloeden.”

Lees meer op Trouw.

Jorge Macchi maakt poëzie van Idea Vilarino tastbaar

Nog tot 18 september is in het SMAK in Gent de tentoonstelling ‘Music Stands Still‘ van de Argentijnse kunstenaar Jorge Macchi (1963, Buenos Aires) te zien. Het is een parel van een expositie waarbij beeld, woord en geluid zo vanzelfsprekend harmoniëren dat je als kijker/luisteraar de indruk krijgt dat Macchi een nieuwe materie, een symbiose van de verschillende media, heeft geschapen. Voor de poëzieliefhebber valt er veel te rapen, bijvoorbeeld de video-installatie The singer’s room uit 2006.  Martin Desloovere op het blog van het SMAK:

“Op vier achter elkaar hangende glazen platen worden de letters en woorden van enkele versregels van de Uruguayaanse dichteres Idea Vilarino geprojecteerd:

Here
from afar
I erase you.
You are erased.

De al dan niet gezandstraalde stroken op de glazen platen bepalen welke projectie op welke plaat te zien is, waardoor een spel ontstaat van enkelvoudige/meervoudige en heldere/vertroebelde zichtbaarheid van de tekst. Voor de bijhorende klankband hebben zanger(es)s(en) elke letter uit de versregels (tot en met de punten) apart ingezongen. Telkens als een bepaalde letter geprojecteerd wordt, weerklinkt ook die letter in zang. Wordt bijvoorbeeld het hele woord ”here” zichtbaar, dan hoort men tegelijk de zanglijnen voor de letters “h”, “e” en “r” – het levert ‘drones’ op die doen denken aan het werk van een andere grondlegger van de minimalistische muziek, Phill Niblock.

Op die manier ontstaat in Singers’ Room een soms humoristisch, maar vaak ook intens en aangrijpend spel met klank-lagen, met visueel en auditief verschijnen en verdwijnen: een indrukwekkende verbeelding en verklanking van de geciteerde versregels over het uitwissen van een aanwezigheid, die bovendien nog helemaal anders ervaren kan worden als men, na het wennen van de ogen aan de duisternis, voorzichtig tussen en om de platen heen gaat wandelen.”

De  cutouts van Macchi doen dan weer onwillekeurig aan het werk van de Vlaamse stiftdichter Dimitri Antonissen denken. Terwijl Antonissen met de zwarte stift een krantenartikel te lijf gaat tot er nog een paar woorden overblijven, gaat Macchi nog een tikje rigoureuzer te werk: van de krant blijven alleen nog de kaders over, alle tekst is verdwenen.

El Enigma Transparente

Praktische info ivm de tentoonstelling op de website van het SMAK.